Nếu Dự thảo sửa đổi HP 1992 (Điều 58 Khoản 2, câu 2) đã ghi nhận "quyền sử dụng đất (trong đó có đất ruộng của nông dân) là một quyền tài sản", thì phải tiến thêm một bước nữa, cần quy định nhà nước không có quyền thu hồi hay quốc hữu hóa quyền tài sản riêng ấy của người ta. Trong trường hợp thật cần thiết vì lý do an ninh-quốc phòng, nhà nước chỉ có thể trưng mua hoặc trưng dụng đất của dân theo nguyên tắc đền bù thỏa đáng. Cơ quan nhà nước càng không có quyền bằng lệnh hành chính và dùng cảnh sát, quân đội để "giải tỏa mặt bằng", "cưỡng chế thi hành" để thu lấy đất của dân. Khi có tranh chấp giữa dân và nhà nước về quyền tài sản đất đai, chỉ có Tòa án và lực lượng thi hành án mới có sự chính danh để cưỡng chế thi hành các lệnh tòa theo những trình tự tố tụng đảm bảo công lý. Tóm lại, ngôn ngữ làm luật thời nay cũng nên mềm dẻo, tôn trọng dân quyền, bớt đi bạo lực.
1. Dẫn nhập : Đầu năm 1845 khi phê bình triết gia Feuerbach, Karl Marx, lúc ấy còn khá trẻ, đã viết câu trên đây, câu sau này được dịch sang tiếng Anh và khắc trên mộ của ngài “ Die Philosophen haben die Welt nur verschieden interpretirt , es kömmt drauf an sie zu verändern - các triết gia chỉ tìm cách giải thích thế giới khác nhau, cái chính là phải tìm cách thay đổi thế giới ấy”. Gần 180 năm sau, Acemoglu & đồng sự, nhận được giải Nobel năm 2024, vì những đóng góp giải thích các nền văn minh thịnh hay suy tàn là do thể chế. Điều ấy đúng, hoặc đúng một phần. Nhân dịp này, cựu học viên Fulbright mời chúng tôi mạn đàm về thể chế. “Kỷ nguyên vươn mình”, nếu các bạn thích dùng chữ ấy, mong sẽ là tỉnh thức, bắt đầu với hành động. Nói đã đủ nhiều, đến lúc phải làm, làm nhiều hơn. Ở đất nước chúng ta, vinh quang thuộc về những con người hành động, công khai hay thầm lặng, ngày mỗi ngày bền bỉ làm cho thể chế n...