Skip to main content

Bài học từ thất bại kép

Xưa, biển trời miền Trung xanh ngắt, thanh bình nắng và gió mỗi ngày. Nay, hết dưới biển tới trên bờ, nếu đo đếm được độc hại mà dân ta phải chịu, Formosa quả thật là một thảm họa cảnh báo những thất bại kép trong điều hành đất nước.

Xưa bao cấp, Nhà nước lo thay dân. Này hợp tác xã, này quốc doanh, làm cái gì, bán cho ai, với giá nào, hết thảy do Nhà nước ấn định, Nhà nước luôn nghĩ và làm thay dân. Nay cơ chế thị trường, việc buôn bán tùy ở nơi dân. Formosa hay Công ty môi trường Kỳ Anh, là doanh nghiệp ai cũng vì lợi nhuận. Đã vì tiền thì mấy ai để ý tới môi trường. Trời xanh là của chung, chẳng của riêng nhà nào, nếu không ai ngăn cấm thì doanh nghiệp vô tội vạ giành lấy của chung đó làm của riêng.

Cái ấy người ta gọi là thất bại cố hữu của thị trường. Bao cấp ngày xưa đã thất bại, nay dân ta đón lấy những thất bại tiếp theo của thị trường. Cố tật ấy của thị trường đã hủy hoại môi sinh Nhật Bản, Trung Quốc, các quốc gia hầu như đều đã và đang phải trả giá thật đắt trên con đường phát triển của mình.

Để chữa cái cố tật đó, người ta cần tới bàn tay điều tiết của Nhà nước, những cơ quan có dấu Quốc huy ở nước ta. Khổ nỗi luật ban hành ra song thực thi lỏng lẻo, giao rừng biển cho người ta những 70 năm trong khi luật giới hạn tối đa chỉ có 50 năm. Đánh giá tác động môi trường, luật thì có cả, song thực hiện qua loa. Giữ quyền uy của nước chủ nhà, song đến thanh kiểm tra người ta cũng dè dặt. Ban tay điều tiết vừa run vừa yếu, ấy chính là thất bại của Nhà nước.

Cuối cùng, để bớt cái tham lợi nhuận của thị trường, ngoài bàn tay Nhà nước vững vàng, còn cần tới ngàn vạn ánh mắt giám sát của dân chúng. Chả có gì che dấu được tai mắt nhân dân, nếu Nhà nước cho họ quyền được biết, được bày tỏ cảm xúc, được liên kết với nhau thành bè thành khối, tựa như những bức tường thành. Dân chài yêu biển, yêu cá, hãy để họ tình tự mặc lòng. Từ vô tận những liên kết ấy sẽ nổi dần lên sự chống đỡ mềm mại, dẻo dai và bền bỉ, bủa vây lấy lòng tham của doanh nghiệp và truy đuổi trách nhiệm trả lời của công quyền. Song dường như, từ quy hoạch đến chuẩn bị vận hành đại dự án Formosa, đâu phải cái gì nhân dân cũng được biết, được bàn, được tham gia giám sát.

Người Việt Nam yêu biển, yêu tôm cá Việt Nam. Thất bại thị trường, thất bại Nhà nước, và thất bại trong sức đề kháng của xã hội công dân, đó chính là nguyên nhân làm cho dân ta mất dần những gì mà ta yêu quý.     

Popular posts from this blog

Enjoy the Voyage: Behind the Scenes of Tribunal Deliberations

Arbitration can be very simple, but it can also be a voyage to nowhere in the middle of the sea. From the departure to destination, the Tribunal as collective is expected to steer the board. It shall make decisions, either procedural or on merits, by deliberation. But how tribunal deliberations work, particularly in cross-cultural arbitration? That is certainly a mysterious black-box, because tribunal deliberations are case specific (it depends on the nature of the disputes), tribunal specific (it depends on the composition of the tribunal, the background and profile, and mentality of the presiding arbitrator and its fellows), and the like. But there are some best practice for efficient deliberations: Not consensus, but collegiality is important: each arbitrator shall actively be involved. Not focusing on the destination, enjoying the voyage: the facts, the issues, the rational behind the disputes are important. Not merely the award, an efficient case management, fairness and due
  Pham Duy Nghia graduated at Leipzig University in Germany (LLB 1988, PhD 1991). He was a Fulbright visiting scholar at Harvard Law School (2001-2002). At Fulbright University Vietnam he teaches Law and Public Policy, Public Governance, Research Methods of Public Policy. As arbitrator Prof Pham Duy Nghia has served in more than 100 cases hearing transnational business disputes, including commercial, investment, construction, insurance, corporate disputes, M & A and intellectual property disputes. Besides teaching, research, and practicing law, Pham Duy Nghia is a frequent commentator in leading newspapers and media in Vietnam. The areas concerned include protection of basic citizen’s right, voice and accountability in public governance, regulatory quality, rule of law and access to justice.

Đoán định tư pháp là gì?

Bài viết ngắn dưới đây góp phần tìm hiểu và trả lời các câu hỏi sau đây: (i) Đoán định tư pháp là gì, ra đời trong bối cảnh nào, có ảnh hưởng gì trong ngành tư pháp trên thế giới, (ii) Ngành tư pháp Việt Nam nên chuẩn bị như thế nào để chủ động ứng xử với xu thế Đoán định tư pháp [1] . Đoán định tư pháp (Predictive Justice) là gì? 1.       Đoán định tư pháp là một xu thế thay đổi cung cách cung cấp dịch vụ pháp lý, trong đó có hoạt động xét xử của tòa án, dưới sức ép của thời đại dữ liệu lớn (big data), trí tuệ nhân tạo (AI), với sự xuất hiện của các công ty khởi nghiệp công nghệ pháp lý (Legal Tech start-up), cung cấp những giải pháp tư vấn, hỗ trợ pháp lý trên nền tảng của các công nghệ thông minh. 2.       Xu thế này bắt nguồn từ những nỗ lực cung cấp nguồn luật mở (open data) từ 50 năm nay. Do công nghệ thay đổi rất nhanh (máy tính, vật liệu bán dẫn, chip điện tử, mạng Internet, các thuật toán dẫn tới trí tuệ nhân tạo), 50 năm qua máy tính đã thông minh hơn 1,