Xé rào từ dưới lên: Nhân chuyện ĐH Tôn Đức Thắng đòi tự bổ nhiệm giáo sư

Ông Kim Ngọc, bà Ba Thi... là những người ngày xưa phá rào, dẫn tới khoán nông nghiệp và đẩy lùi ngăn sông cấm chợ, kéo nước ta gần lại hơn với các quốc gia bình thường. Thì cũng thế, trước đây vài ngày, ĐH Tôn Đức Thắng (TPHCM) tự ý chuẩn bị xét phong giáo sư của riêng Trường này, có thể là dấu hiệu đầu tiên cảnh báo nhu cầu phá rào trong đối xử của nhà nước với các trường đại học.

Đại học (một thể chế ngoài bộ máy cai trị của nhà nước) phải được tự trị. Nước ta đã thả cửa cho mọc ra mấy trăm trường đại học, hết thảy phải tự tìm nguồn tiền để sống sót chẳng khác gì các công ty thương mại trong cạnh tranh gớm ghiếc, sẽ đến ngày họ đòi quyền tự xét, tự phong giáo sư của mình.
Như vậy, không có giáo sư của nhà nước, chỉ có giáo sư của từng trường. Đại học càng danh tiếng, oai phong của các giáo sư càng lẫy lừng. Thôi thì muôn mặt giáo sư, ngoài giáo sư ĐH Tôn Đức Thắng chắc sẽ có giáo sư Văn Lang, Văn Hiến, Hùng Vương, Nguyễn Trãi, Thủ Dầu Một, Tân Tạo, Thanh Hóa, Quảng Bình, Hà Tĩnh. Không làm nghề dạy học thì chẳng ai khoe cái danh hiệu giáo sư, tiến sĩ ra làm gì. Chuyện bình thường trên thế gian đáng ra phải thế.

Dần trở lại với điều bình thường, việc các trường tự xét, tự phong lấy giáo sư của mình, tất yếu rồi sẽ đến. Chỉ có điều, giáo sư dạy ra tiến sĩ, tiến sĩ dạy ra thạc sĩ, thạc sĩ dạy ra cử nhân, bằng cấp các trường tự in cứ thế sẽ tuôn ra thành đống. Mất mực, mất thước, mất luôn niềm tin vào các tấm bằng, vào các danh hiệu... hiển nhiên cũng tất yếu sẽ xảy ra.

Nhà nước chắc chắn phải lùi bước và nhường lại tự trị cho đại học. Tuy vậy, cuộc rút lui này phải diễn ra trong trật tự, phải xây dựng các hiệp hội và thiết chế định chuẩn thay thế, nếu không thì hỗn loạn tất yếu xảy ra.