Skip to main content

Đề thi Ngữ văn giữa dịch covid-19

Giữa dịch covid-19, trong môn thi Ngữ văn sáng hôm qua, thí sinh toàn quốc phải phân tích một bài thơ. Tác giả bài thơ ấy, ông Nguyễn Khoa Điềm, cũng từng là một nhà chính trị lão luyện, đã giữ nhiều trọng trách trong lĩnh vực văn hóa, tư tưởng. Ông ấy nhấn mạnh rằng hãy để người trẻ tự nhận thức, yêu nước một cách tự nhiên, không ai làm thay họ được đâu.

Hai lời tâm sự cách nhau nửa thế kỷ. Bài thơ là tâm tình của một người trẻ sau Mậu thân, trước Mùa hè đỏ lửa, giữa chiến tranh song không lên gân lên cốt. Còn lời nhắn nhủ hãy để người trẻ tự nhận thức, tự yêu lấy đất nước theo cách của mình dường như lại là trải nghiệm của người đã từng qua bao khuôn sáo xơ cứng, như chính ông bảo là lối mòn tư duy.

Đất nước là của nhân dân thực ra là một tư tưởng cổ xưa. Chủ quyền nhân dân là cách nói Phương Tây, lấy dân làm gốc, việc nhân nghĩa cốt ở an dân, thậm chí ý dân là ý trời.. là cách nói  của người Phương Đông. Chỉ có điều, người cai trị, khi đã nắm trọn quyền lực đôi khi hành xử với đất nước tựa như của riêng mình. Bởi thế người ta bảo dưới gầm trời này thiên hạ là của vua. Chống lại các chế độ cai trị kiểu ấy, giúp thổi một làn sóng dân chủ vào các xã hội Phương Đông, Tôn Trung Sơn đề cao chủ thuyết “thiên hạ vi công”, tất cả quyền lực trong đất nước là của chung của nhân dân. Tư tưởng ấy hiển nhiên cũng có trong tất cả các bản Hiến pháp của nước ta.

Mùa thu, chúng ta nhớ đến ngày khai sinh ra nền cộng hòa, ghi nhận quyền lực nhân dân trên đất nước ta. Song ghi nhận mới chỉ là bước khởi đầu, thực thi được nguyên tắc ấy mới thách thức, gian truân gấp bội. Quyền, tiền, thế lực, lợi ích nhóm đôi khi biến quyền lực chung thành của riêng. Để đất nước là của nhân dân cần tới hai vế, giáo dục lòng yêu nước là một vế, vế còn lại phải giáo dục tinh thần công dân, giúp dân biết, dân bàn, dân kiểm tra, dân giám sát chính quyền.

Nửa thế kỷ, chiến tranh đã lùi rất xa, các thách thức đối với đất nước, chủ quyền nhân dân, các mối lo toan của người trẻ ngày nay đã rất khác. Ông Nguyễn Khoa Điềm dường như muốn cảnh báo sự xơ cứng của tuyên truyền, muốn cổ vũ niềm tin vào người trẻ, cổ vũ sự tự do khám phá, để họ yêu nước chân thành, tự nhiên, theo những cách riêng của mình.

Nếu đúng vậy, tư duy của ông thật trẻ trung. Giáo dục để người dân tự do, biết suy nghĩ bằng cái đầu của riêng mình, tự trọng với bản ngã, nhân cách của chính mình, từ đó hành xử có trách nhiệm như những công dân trưởng thành với cộng đồng và đất nước, dường như vẫn còn là điều cần phấn đấu trong các ngành giáo dục, văn hóa và tư tưởng của chúng ta.

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

Nhàn đàm về thể chế

  1.            Dẫn nhập : Đầu năm 1845 khi phê bình triết gia Feuerbach, Karl Marx, lúc ấy còn khá trẻ, đã viết câu trên đây, câu sau này được dịch sang tiếng Anh và khắc trên mộ của ngài “ Die Philosophen haben die Welt nur verschieden  interpretirt , es kömmt drauf an sie zu  verändern - các triết gia chỉ tìm cách giải thích thế giới khác nhau, cái chính là phải tìm cách thay đổi thế giới ấy”. Gần 180 năm sau, Acemoglu & đồng sự, nhận được giải Nobel năm 2024, vì những đóng góp giải thích các nền văn minh thịnh hay suy tàn là do thể chế. Điều ấy đúng, hoặc đúng một phần. Nhân dịp này, cựu học viên Fulbright mời chúng tôi mạn đàm về thể chế. “Kỷ nguyên vươn mình”, nếu các bạn thích dùng chữ ấy, mong sẽ là tỉnh thức, bắt đầu với hành động. Nói đã đủ nhiều, đến lúc phải làm, làm nhiều hơn. Ở đất nước chúng ta, vinh quang thuộc về những con người hành động, công khai hay thầm lặng, ngày mỗi ngày bền bỉ làm cho thể chế n...
Post a Comment
Read more

Ngổn ngang Công lý – Phần 1: Từ Yorktown tới Washington

  Phạm Duy Nghĩa 1.     Những dòng này dành cho ai: Bất công xảy ra khắp nơi, công lý thì khó khăn lắm mới đạt được. Mỗi ngày, nếu góp thêm tử tế, công bằng, và bớt dần bất công, thì thật quý. Công lý được giữ cho ngay ngắn, từng chút một, chung tay bởi tất cả mọi người. Đặng Hoàng Giang viết một cuốn sách có tựa đề “”Bức xúc không làm ta vô can””, quả là thế, bất công xảy ra do chúng ta né tránh, cam chịu, hoặc đồng lõa. Cùng góp sức chúng ta mới tạo ra và duy trì được lẽ công bằng ở đời. Những dòng này vì thế dành cho những ai muốn sống chậm một chút, dừng lại, đứng nhìn, quan sát, và tìm hiểu: Vì sao bất công đã xảy ra, và Vì sao công lý vẫn là một giấc mơ xa vời với rất nhiều dân tộc, trong đó có chúng ta. Thời đại này mạng xã hội, dữ liệu, tin tức, trí tuệ nhân tạo… đang thổi bay con người, đặt câu hỏi đúng đã là một nửa thành công. 2.     Cấu trúc của phần viết: Phần viết này được cấu trúc hồn nhiên như những mảng kiến thức vụn vặt mà tôi lượ...
Post a Comment
Read more

Bên thứ ba trong Thủ tục trọng tài: Một góc nhìn từ thực tiễn thực thi pháp luật

Đề dẫn : Theo Vụ Bổ trợ tư pháp, Bộ Tư pháp, vào thời điểm hiện nay nước ta đã có 48 tổ chức trọng tài được thành lập, với hơn 600 trọng tài viên, mỗi năm tham gia giải quyết hàng nghìn vụ tranh chấp thương mại [1] . Một dịch vụ trọng tài đã hình thành. Càng phát triển, những đặc thù của dịch vụ này càng lộ rõ hơn, trong đó có việc xử lý lợi ích của bên thứ ba. Rất khác với tố tụng toà án, về nguyên tắc, trọng tài là thủ tục không công khai, sự tham gia của bên thứ ba là ngoại lệ. Không thể học theo quy định của Tố tụng dân sự để đưa bên thứ ba vào Tố tụng trọng tài. Bài viết dưới đây thảo luận về việc xem xét và đảm bảo lợi ích của Bên thứ ba trong Thủ tục trọng tài. Sau khi minh họa một số tình huống trong đó các bên tranh chấp hoặc Hội đồng trọng tài có thể cần lưu ý tới lợi ích của Bên thứ ba. Mục tiêu của Tố tụng trọng tài là góp phần giải quyết các tranh chấp một cách công bằng, thúc đẩy các bên tự thực thi nghĩa vụ, tránh làm lan rộng thêm kiện tụng. Từ những cân nhắc đó, bài v...
Post a Comment
Read more