40 năm chiến tranh chống giặc Tàu,
tìm đọc lại bài “Những
đứa trẻ thiếu giáo dục trong vườn của Trung Hoa” và vài bài tương tự, được Spiegel
thực hiện trong tháng 2/1979 và sau đó (tiêu đề được Spiegel đặt trong ngoặc kép).
Trong cuộc chiến phe nhóm của Đảng CS Trung Quốc, cuộc chiến đẫm máu đã củng cố
vị thế của Đặng Tiểu Bình, giúp ông ta đè bẹp các đối thủ và cải cách nước Tàu.
Thời gian đã lùi rất xa, báo chí đáng ra cần giải thích toàn cảnh & sâu sắc
hơn cuộc chiến này, mới mong rút được trúng và đúng bài học cho người thời nay.
1. Dẫn nhập : Đầu năm 1845 khi phê bình triết gia Feuerbach, Karl Marx, lúc ấy còn khá trẻ, đã viết câu trên đây, câu sau này được dịch sang tiếng Anh và khắc trên mộ của ngài “ Die Philosophen haben die Welt nur verschieden interpretirt , es kömmt drauf an sie zu verändern - các triết gia chỉ tìm cách giải thích thế giới khác nhau, cái chính là phải tìm cách thay đổi thế giới ấy”. Gần 180 năm sau, Acemoglu & đồng sự, nhận được giải Nobel năm 2024, vì những đóng góp giải thích các nền văn minh thịnh hay suy tàn là do thể chế. Điều ấy đúng, hoặc đúng một phần. Nhân dịp này, cựu học viên Fulbright mời chúng tôi mạn đàm về thể chế. “Kỷ nguyên vươn mình”, nếu các bạn thích dùng chữ ấy, mong sẽ là tỉnh thức, bắt đầu với hành động. Nói đã đủ nhiều, đến lúc phải làm, làm nhiều hơn. Ở đất nước chúng ta, vinh quang thuộc về những con người hành động, công khai hay thầm lặng, ngày mỗi ngày bền bỉ làm cho thể chế n...