Trùm thực dân, Toàn quyền Đông Dương Paul Doumer nhiệm kỳ 1897-1902, trong Hồi ký Xứ Đông Dương thuộc Pháp, có những trang ghi chép thật tỉ mỉ về Nam Định khi ông ta thăm vùng quê này. Cách đây 1 thế kỷ, thời đó Nam Định là trung tâm văn hóa lớn thứ 2 ở Bắc Kỳ, cạnh tranh ráo riết với Hà Nội. Cứ 3 năm có một kỳ thi Hương. Chỉ có khoảng 3% số thí sinh dự thi lấy được bằng Tú tài. Năm 1900 tại kỳ thi Hương ở Nam Định có 1 vạn Nho sinh dự thi, tự mang theo lều chõng và người hầu, trải qua nhiều vòng loại, cuối cùng chỉ có 300 người được cấp bằng Tú tài. Đỗ kỳ thi Hương mới có quyền thi Hội, vượt qua thi Hội mới tham gia thi Đình, nếu đỗ tại kỳ thi đó mới được tuyển dụng vào ngạch quan. Doumer cũng mô tả nền giáo dục thời đó và cho rằng chỉ với khoảng 5 quyển sách, người ta đã dạy cho con trẻ đủ các phẩm chất để làm người. Trùm thực dân tất nhiên cũng mô tả rất tỉ mỉ cấu trúc vận hành của các làng xã Bắc Kỳ, và lý do hệ thống cai trị ...